Een jaar rond - vrije vogels

Met blote voeten op het bevroren Nashulta-meer dec 2023

Dit schrijfsel markeert een jaar Zweden. Wat een rit! Het leven hier krijgt vorm, zoals wij het leven graag zien. Sociale contacten ontwikkelen zich. Het eerste functioneringsgesprek is gevoerd. We hebben de kortste en de langste dag meegemaakt. We leven van Kronen en niet meer van Euro's. Tijd voor the good, the bad and the ugly.

Ik stond zojuist op en, het is zondag 5 januari, het is -16 buiten en 16 graden binnen. Ik moet aanmaakhout hakken, 2 kachels aanmaken, de hond uitlaten en koffie zetten. Met een beetje geluk is het dan voor de middag weer wat op temperatuur in huis. Als ik het zo schrijf, lijkt het niets, maar in werkelijkheid ben ik met dit alles 3 uur bezig, waarbij de kachels constante aandacht vragen totdat ze heet zijn. Gisteren heb ik voor het eerst in bijna een jaar de warmtepomp weer aangezet. Door het hele huis hoor je het water (dag en nacht) door de pijpen suizen en het systeem -dat er uit ziet alsof het een cruiseschip vooruit helpt- verbruikt enorm veel energie, maar het huis voelt koud tot op het bot. Het vocht tegen de ramen verandert in een dag in schimmel. Het zal nog wel even duren voordat ik de warmte ga voelen en morgen gaat het weer dooien, dus de vraag is hoeveel zin het heeft. 

Normaal doe ik al die klusjes natuurlijk samen met mijn sambo (= Zweeds voor partner waarmee je samenwoont). Jeroen is een paar nachtjes weg met een vriend uit Nederland. Dat is leuk voor hen, maar ik baalde toch wel toen ik vanmorgen de thermometer in de keuken zag. De koffie die ik voor mezelf heb gezet, is ook nog eens te slap. Gelukkig staat de hond op winterstand; hij vindt het niet erg dat ik nog eventjes mijn slappe koffie opdrink en op de kachels let.

Adan en Boris - feb 2024

De tegenvallers hadden jullie nog te goed van me. Er zijn eigenlijk (nog) niet zo veel tegenvallers te benoemen. De dingen die ik kan noemen zijn óf inherent aan emigreren (het missen van dierbaren en het niet zomaar kunnen aansluiten in mooie of moeilijke tijden) óf ze zijn het noemen bijna niet waard.

 

De natuur ontwaakt mei 2024 - de winter duurt lang!

Adan is heel dapper - mei 2024

Als ik dan toch iets moet noemen: rijden in de winter is echt horror en niet in de eerste plaats om de gladheid, maar omdat Zweden die niet weten hoe ze met groot licht om moeten gaan en je dus op het gitzwarte platteland tussen 16.00u en 07.00u kans hebt om verblind te worden. Ze zetten groot licht niet (op tijd) uit, en te snel weer aan. Hier kon ik tot een week geleden piswoest om worden. Achteraf schijnt het een moderne auto-dingetje te zijn, die detecteren koplampen en zetten automatisch groot licht uit. Dan de verblinding van de zon op natte of besneeuwde wegen tussen 12.00u en 13.30u. Dag en nacht geven hier beide vreselijke rijomstandigheden in de winter, waarbij ik misschien wel een grotere hekel heb aan rijden tegen de zon in. 

Ik krijg wel eens de vraag of ik wel aan het donker kan wennen in de winter. Rondom de kerst zien we 21 dagen geen zon in de tuin, omdat we aan de noordkant van een heuvel wonen. Daar zou ik in de toekomst als we een huis gaan kopen wel rekening mee houden. Maar, het licht in de zomer is eigenlijk veel zorgelijker en kan voor serieus slaaptekort zorgen. 

Poging tot mini-moestuin, maar het bos gaf een betere opbrengst- jul 2024

Als dat het is, zou je zeggen? Achteraf zou ik bepaalde dingen anders aanpakken. De stress die ik heb gehad rondom de start van Adan zijn school, rondom het maken van vrienden bijvoorbeeld. Det löser sig -dat lost zich wel op- had ik eerder moeten adopteren als lijfspreuk. Voor de rest is dat alles. 

De bureaucratie is bad, maar als ik alle afleveringen van 'Ik vertrek' bekijk, dan mogen we in Zweden niet klagen. Privacy is hier wat anders. Doordat in Zweden bijna iedereen je kan vinden,  krijg je enorm veel post. Post van de tandarts, van de dokterspost, van het bevolkingsonderzoek, reclame, aanbiedingen van de Zweedse ANWB, aanbiedingen van verzekeringen, brieven van de sociale verzekeringsbank, brieven met uitnodigingen van instanties. Brieven die je in Nederland nooit zou ontvangen. Ongewenste geadresseerde brieven.

Dit jaar plukte heel Zweden een recordaantal appels. We maakten sap, cider, appeltaart en gedroogde appels- aug 2024

Adan startte met tennis aan het begin van het nieuwe schooljaar- aug 2024

Het opbouwen van sociale contacten gaat moeizaam soms, maar niet omdat de Zweden niet open zouden zijn. We leren allebei mensen kennen op ons werk, op school, op de tennisclub en letterlijk op straat. Het kost gewoon iets meer moeite in deze levensfase om daadwerkelijk vriendschappen te ontwikkelen. We worden uitgenodigd voor fika, lunch en avondeten. Er worden wandelingen en vistripjes gepland. 

Tijd voor een zonnige herfst met veel wandelingen: alleen, met Boris of met mijn zus- okt 2024

En toen werd het grijs en dat zette door tot in december- okt 2024

Een jaar rond in Zweden dus. Het is een voorrecht en een luxe om zó dicht bij de natuur te wonen en om een tuinvogellijst met 80(!) verschillende vogels te hebben, die niet allemaal typische tuinvogel zijn: de zeearend, steenarend, visarend, kraanvogel en de roerdomp. Of wat dacht je van 's avonds sleeën in de tuin onder de kraakheldere sterrenhemel? Of op safari in eigen omgeving tijdens een van de vele sprookjesachtige zomeravonden. Meer bospaddenstoelen en bosbessen dan je ooit op kunt in de voortuin tijdens de kleurrijke herfst. Op 10 minuten lopen een kano bij de steiger hebben liggen. Of 2 km fietsen voor een verfrissende duik na je werk in een magische omgeving. Worstjes grillen in eigen tuin op een open vuurtje. Het leven draait hier om buiten, tijd voor elkaar, tijd voor hobby's. Dat is wat we zochten en dat is wat we kregen. Op naar nog een jaar!  

Worstjes grillen in de tuin op een saaie zondagmiddag- dec 2024

Tijd en inspiratie om te creëren- dec 2024

Voor de liefhebber: de vogels in en rondom onze tuin (ja, alle 80):

Zwarte specht

Grote bonte specht

Zeearend

Taiga boomkruiper

Boomklever

Ekster

Koolmees

Goudvink

Gaai

Pimpelmees

Kramsvogel

Goudhaantje

Staartmees

Raaf

Glanskop 

Merel

Bonte kraai

Sperwer

Kauw

Barnsijs

Buizerd

Putter

Keep

Steenarend

Groenling

Houtduif

Geelgors 

Vink

Barmsijs

Kraanvogel

Wilde zwaan

Grote zaagbek

Brilduiker

Roodborst

Roerdomp

Huismus

Meerkoet

Zwarte Mees

Veldleeuwerik 

Heggemus

Grauwe gans

Blauwe reiger

Rietgors 

Wilde eend

Bosuil

Ruigpootuil

Houtsnip

Bruine kiekendief

Visarend

Canadese gans

Witte kwikstaart

(Kleine vliegenvanger- onzeker)

Aalscholver

Rode wouw

Zanglijster

Grote lijster

Bonte vliegenvanger

Visdief

Spreeuw

Koekoek

Rietzanger

Kleine karekiet

Zwartkop

Tuinfluiter

Watersnip

Boomvalk

Winterkoning

Blauwe kiekendief

Grauwe klauwier

Groene specht

Wespendiep

Wulp

Grauwe vliegenvanger

Gele kwikstaart

Koperwiek

Kieviet

Fuut

Kruisbek

Havik

Vuurgoudhaan

Over veranderingen en dagelijkse kost

Hier in Zweden verschijnt de lente eerst in het zuiden van het land en vloeit dan langzaam naar het noorden. De herfst komt het eerst in het noorden en trekt dan als een groep migrerende kraanvogels over het land richting het zuiden. Ik kan het moment dat de herfst hier aankwam niet precies aanwijzen, maar met de eerste tekenen was het nog 25 graden en maakte ik liters appelsap van de idiote hoeveelheid appels die ik had gekregen en geraapt. 

De wereld verkleurt en verandert langzaam. De blauwe bessenplantjes in de bossen kleuren naar roodbruin, de berkenbomen kleuren geel, de varens bruin en de populieren rood. Natuurlijk blijft het overgrote deel gewoon altijd donkergroen. 

Ik raakte tijdens de zomermaanden ernstig verslaafd aan zwemmen. Het water werd steeds kouder en mijn lijf deed het er goed op. Ik voelde de oxytocine en endorfine door mijn lijf jagen tijdens en na het baden. Springlevend! Nu is het dan toch echt te koud om te zwemmen, helaas. Ik zou misschien kunnen dippen, maar ik zou het ook niet kunnen doen. Mijn hoofd en mijn lijf vechten erom: gewoon doorzetten of zacht zijn voor jezelf. Toen ik afgelopen weekend tot mijn middel in het water stond, voelde ik mijn spieren in mijn kuiten samentrekken en mijn huid werd langzaamaan zo koud, dat ik dacht dat een poot van de hond op mijn blote been een amputatie zou veroorzaken. Enfin, het zwemmen laat ik maar even. 

Een andere nieuwe hobby is paddenstoelen zoeken, met name cantharellen. Maar ook eekhoorntjesbrood en gele stekelzwammen zijn welkom in mijn mandje. Mijn hart maakt een sprongetje als in een goudgele rakker in het mos zie staan! Helemaal fantastisch zijn de groepjes van "het goud van het bos", zoals cantharellen hier in Zweden genoemd worden. We eten dan ook sinds eind juli twee keer in de week cantharellen. Inmiddels hebben we cantharellenpasta, risotto met cantharellen, bospaddenstoelensoep, quiche, gebakken cantharellen met steak en omelet met cantharellen op de menukaart staan en heb ik wat ingemaakt, gedroogd en ingevroren. Mocht je nog een interessant recept hebben, dan hoor ik het graag. Inmiddels hebben de gele cantharellen plaats gemaakt voor de trechtercantharellen. Die hoef je niet te zoeken, daar struikel je over.

Hoe gaat het nu eigenlijk écht hier? Heel erg goed. De kwaliteit van leven is zo veel groter (voor ons) dan in Nederland. Dat komt onder meer door de ruimte en de natuur die altijd binnen handbereik is. Het bos aan de overkant van de weg, het meer aan de andere kant en de velden overal om ons heen; we kijken onze ogen uit, zelfs tijdens de dagelijkse ritjes naar de stad voor werk, school en boodschappen. Elk moment is een schilderijtje. De dromerige luchten zijn adembenemend mooi. De beestjes die we dagelijks zien, zoals reeën, zeearenden, vossen, elanden, libellen, kraanvogels en vele andere, brengen ontzettend veel plezier. De heldere sterrenhemel, het noorderlicht, de zonsopgangen...we vergapen ons verstand. 

En wat de rust en ruimte betreft, waar al die geëmigreerde Nederlanders over praten: er wonen hier nog geen 10 miljoen mensen en Zweden is 11 keer groter dan Nederland. Als je het Zweedse inwonersaantal zou relateren aan de Nederlandse oppervlakte, zou dat neerkomen op nog geen 900.000 inwoners in Nederland. Dat kun je je niet voorstellen, toch? 

Ik ben in de zomer gestart met werken bij een lokaal restaurant, Magdakullan, waar ik als familie ben ontvangen en -met liefde- echt de benen onder mijn lijf uit gerend heb. Het voelt fijn om bij te dragen, ook financieel thuis en maatschappelijk. De taallessen gaan gewoon door en gaan voorspoedig. Adan gaat als een malle en praat steeds minder Engels op school. Op dinsdag tennist hij en om de week op vrijdag brengen we 'm in de avond naar de fritidsgard, een soort kindersoos op het platteland. Jeroen is nog steeds tevreden met zijn werk. Langzaamaan groeit ons sociale netwerk, via werk en school. 

De grasmaaier zal nog een keer zijn werk moeten doen en dan hoeft ie pas in april weer van stal gehaald te worden. We stoken de houtkachel inmiddels bijna dagelijks om het huis behaaglijk warm te houden, of gewoon heet, omdat we dat fijn vinden. De zomerbanden worden eind deze maand omgewisseld voor winterbanden. De, soms subtiele, veranderingen geven ons richting en houvast. En het is heerlijk om je daaraan over te kunnen geven. Het is letterlijk onze dagelijkse kost: het stilt op alle fronten onze honger.

Vaak leggen onze camera's niet goed vast wat we zien, maar desalniettemin hier een fotorapportage van ons uitzicht op het oosten van begin juli tot nu:

8 juli

28 juli

21 augustus

29 augustus

3 september

5 september

17 september

30 september

3 oktober

5 oktober

8 oktober

Endless sommar

Het is 'midsommar' in Zweden, wat naast kerst de belangrijkste viering van het jaar is. De Zweden zijn uitgelaten en opgetogen. Er heerst een kinderlijk gevoel van een eindeloze zomer. In Nederland word je niet voor vol aan gezien als je als volwassene met een bloemenkrans op je hoofd rond een met blad en bloemen aangeklede paal gaat dansen en onder begeleiding van een accordeon meezingt met een kinderliedje over kikkers. Maar hier in Zweden kijkt niemand je raar aan, óók niet als je niet meedoet.

Wafels, aardbeien en slagroom als ontbijt

Ik liet me meevoeren op de golf van het midsommar-gevoel en in mijn nieuwe jurk en met zelfgemaakte bloemenkrans -ik heb zelfs gegoogled voor tips- gingen we naar de viering.  Ongemakkelijk stonden we te kijken,  wij alledrie. Adan,  omdat hij kindjes uit zijn klas zag,  waar hij niet graag op af stapte.  Wij, omdat we naarstig op zoek waren naar een bekend gezicht, terwijl we de jaarlijkse traditie met nieuwsgierigheid gadesloegen. 

In de ochtend in de bossen was ik me ineens bewust van dat endless summer-gevoel. Ik bedacht me dat ik dat gevoel herkende uit mijn jeugd: met 6 magische, oneindige weken vakantie voor de deur. Elke dag zwemmen totdat het zwembad sloot. In de zinderende hitte op vakantie naar de beboste bergen van onze buurlanden, waar je dan de zin "deux baguettes s'il vous plait" moest leren om in de ochtend voor het ontbijt te zorgen. Korte broeken, waterspelletjes, barbecue en late avonden.

En ergens in mijn leven ben ik dat gevoel kwijtgeraakt. Ik weet niet waar, maar ik kijk al sinds het begin van de basisschooltijd van Adan op tegen de zomervakantieperiode, en ik ken vele ouders in Nederland die het eerder als een last ervaren dan als een lust. En hier in Zweden hebben kinderen zelfs 10 weken zomervakantie!! Dat is pas een endless summer. Hoe overleef je dat als ouder? 

Boris met mijn krans

De meeste Zweden kennen dat gevoel niet. Die nemen ook gewoon 4, 5, 6 of 7 weken vakantie,  in plaats van de schamele 2 of 3. Ik sprak een moeder van een klasgenoot van Adan die zelfs om de lange zomervakantie terugverhuisd is naar Zweden. Het kinderlijke gevoel van de endless summer is hier niet voorbehouden aan kinderen, maar de volwassenen omarmen het minstens zo hard. Dat zie je aan de bloemenjurkjes, de linnen bloesjes en aan het vakantieschema van het team van Jeroen. Want er is er maar één op zijn werk met 'maar' 3 vrije weken en dat is Jeroen. 

Het geeft me een nieuwe, relaxtere kijk op die lange periode. Eigenijk is het kei gaaf voor mijn kind om zó ontzettend lang vakantie te hebben, waarom zou ik dat gevoel met mijn zure blik verpesten voor 'm? Van 'we maken er het beste van' ga ik langzaam over in 'geniet er van mijn kindje, ik zal je zoveel ik kan ondersteunen'. Voelt een stuk meer bevrijdend.